آشنايي با جاذبههاي گردشگري استان كردستان
استان كردستان به لحاظ تاريخ و قدمت طولاني و جغرافياي خاص خود از
مكانهاي تاريخي و طبيعي با ارزشي برخوردار است كه در مناطق مختلف استان
پراكنده شدهاند
جنگلهاي بلوط، آبشارها و ي خروشان، چشمههاي طبيعي و كوههاي سر به فلك
كشيده؛ طبيعت زيبا و چشم نواز را رقم زده و يكي از زيباترين جلوههاي
گردشگري طبيعي ايران را در دامنههاي زاگرس به وجود آورده است.
جاذبه هاي تاريخي و معماري منطقه كه شامل هاي قديمي، هاي تاريخي،
حمامها و... مي شوند، همراه با آيينها و فرهنگ رايج بين اقوام كرد از
مهمترين جاذبههاي استان كردستان است.
موسيقي كردي يكي از بارزترين ويژگي فرهنگي قوم كرد است. طراوت، شادابي،
فضاي عرفاني و درآميختگي مضامين با تاريخ گذشته كردها، بخشي ازخصوصيات
موسيقي كردي است. مجموع جاذبههاي طبيعي، تاريخي، اجتماعي و فرهنگي، استان
كردستان را به منطقهاي ديدني تبديل كرده كه بازديد از آن براي هر گردشگري
جذاب و خاطره انگيز خواهد بود.
كردستان، استاني سرسبز و خرم با وسعتي معادل 28 هزار و 203 كيلومتر مربع است كه در غرب و در مجاورت بخش شرقي كشور عراق قرار دارد.
اين استان كه در دامنهها و دشتهاي پراكنده سلسله جبال زاگرس مياني قرار
گرفته است، از شمال به استانهاي و ، از شرق به و زنجان، از جنوب به استان
و از غرب به كشور محدود است
.
شهر سنندج مركز استان كردستان در فاصله 512 كيلومتري جنوب غرب تهران
قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دريا 1480 متر است. سنندج در سال 1046 هجري
قمري در زمان حكومت سلسله صفويه و در دوران شاه صفي و توسط سلمان خان
اردلان ساخته شده است.
نام سنندج معرب شده سنه دژ است، كه مردم شهرهاي ديگر استان، سنندج را
همان سنه عنوان خطاب ميكنند. سنندج به علت مركزيت در گذشته، داراي مساجد،
ابنيه و عمارات و بازار قديمي ميباشد كه بيشترين جاذبههاي اين شهر را
تشكيل ميدهند.
در ادامه برخي از جاذبههاي گردشگري شهر سنندج و استان كردستان معرفي شده است.
مسجد جامع سنندج
در ضلع شمالي خيابان امام خميني قرار دارد . بر اساس مدارك موجود
زمان احداث اين مسجد مربوط به دوره قاجار بوده و به دستور امان الله خان
والي كردستان در سال 1228 هجري قمري ساخته شده است. اين مسجد دو ايواني
است با يك حياط مركزي كه در پيرامون آن 12 حجره براي طالب علوم ديني ساخته
شده است.
مسجد داراي شبستاني بزرگ با 24 ستون است و اطراف شبستان و سر ستون ها با
دو سوم كلام الله مجيدمزين شده است. براي تزئين ديوارهاي مسجد از كاشي هاي
هفت رنگ استفاده شده و در ازاره هاي آن سنگ مرمر به كار رفته است.
مجموعه پارك تفريحي آبيدر - سنندج
اين مجموعه در غرب شهر سنندج و در انتهاي خيابان ابيدر بر دامنه كوه
آبيدر قرار گرفته است . شهر سنندج از فراز اين پارك چشم انداز بسيار
زيبائي دارد. چندين باغ و چشمه طبيعي در اين پارك وجود دارد . يكي از بزرگ
ترين باغ هاي اين مجموعه باغ اميريه مي باشد كه بزرگ ترين سينماي رو باز
(تابستانه) كشور در اين باغ جاي گرفته است . اين مجموعه از قديم الايام
تفريحگاه مردم سنندج بوده و كوه آبيدر داراي محبوبيت خاصي ميان مردم است.
بازار سنندج
اين بازار در دو طرف خيابان انقلاب قرار گرفته و در سال 1046 ه. ق
همزمان با مركزيت شهر سنندج به عنوان مركز حكومت اردلان ها ساخته شده است.
پلان اين بازار به صورت مستطيل بزرگي است كه در اثر خيابان كشي دوران
حكومت پهلوي به دو بخش تقسيم شده و بخش شمالي آن بازار سنندجي است و بخش
جنوبي آن بازار آصف نام گرفته است. با وجود مراكز خريد جديد اين بازار
همچنان موقعيت و ارزش خود را ا لحاظ تجاري حفظ نموده است.
عمارت آصف يا خانه كرد - سنندج
عمارت آصف يا خانه كرد موزه مردم شناسي مناطق كردنشين و بزرگترين
موزه مردم شناسي مربوط به يك قوم در ايران است. اين در خيابان امام خميني
(ره) شهر سنندج واقع شده است.
اين موزه در عمارت آصف برپا شده و اين عمارت يكي از بزرگترين عمارتهاي
اعياني شهر سنندج است كه داراي ارزش هاي ويژه معماري از لحاظ آجر كاري و
گچبري واروسي سازي است و حمام آن زيباترين حمام خصوصي در بين حمام هاي
سنندج ميباشد. بناي اوليه اين عمارت در دوره صفويه بوده و در دوره هاي
قاجار و پهلوي تكميل شده است.
عمارت خسرو آباد - سنندج
اين عمارت در بلوار خسرو آباد (شبلي) قرار دارد. اين عمارت در نوع
خود بي نظير و مركز حكومت اردلان به ويژه خسروخان اردلان بوده است.
مجموعه عمارت و باغ آن افزون بر دو بخش اصلي يعني قصر سلطنتي با ورودي
ستون دار در بخش غربي و ساختمان شرقي با غلام گردش ها و ايوان ستون دار
مشرف بر صحن عمارت و فضاي بيروني بنا داراي فضاهاي ديگري چون حمام ، اتاق
قاپچيان و خدمتكاران است. تزئينات معماري اين بنا شامل گچبري ، آجركاري ،
اروسي هاي زيبا و حوض چليپا شكل داخل عمارت است.
عمارت وكيل - سنندج
اين مجموعه بزرگ در خيابان كشاورز واقع شده است و شامل 3 حياط با
عمارت هاي مربوطه و يك حمام خصوصي در داخل مجموعه و يك حمام عمومي در خارج
آن است.
بخش اصلي عمارت وكيل در دوران زنديه ساخته شده و بخش هاي ديگر متعلق به
دوره قاجار است. مجموعه داراي تزئيناتي چون آجركاريهاي زيبا و اروسي هاي
پركار است و حياط مركزي داراي سقف شيرواني با طرح كلاه فرنگي است.
امام زاده پير عمر - سنندج
امام زاده پير عمر در ضلع جنوبي خيابان امام خميني واقع شده و تاريخ
ساخت آن سال 1046 ه.ق مي باشد . امام زاده پير عمر را پسر بلافصل حضرت علي
(ع) مي دانند . بناي آرامگاه شامل تزئينات آجري گچبري و اروسي هاي زيبا
است . قسمتهاي عمدهاي از بنا به علت فرسودگي در سال هاي 1372 تا 74 ه.ش
بازسازي شده است.
امام زاده هاجر خاتون - سنندج امام زاده هاجر خاتون در خيابان صلاح الدين ايوبي در محله قديمي
سرتپوله سنندج واقع است. بر اساس روايات موجود اين امام زاده شريفه، خواهر
امام رضا (ع) است كه در سفر آن بزرگوار به خراسان در كردستان رحلت نمود و
در اين مكان به خاك سپرده شده است . در مجاور اين امام زاده مسجد و
آرامگاه مشايخ و بزرگان سنندج نيز قرار دارد.
امام زاده پير محمد - سنندج
اين بقعه در ميدان نبوت سنندج در بالاي تپهاي كه قبرستان قديمي شهر
واقع شده است قرار دارد. اين بنا محل دفن امام زاده محمد بن يحيي مشهور به
پير محمد است.
قرآن نگل - روستاي نگل مريوان
در 65 كيلومتري غرب سنندج در مسير جاده سنندج - مريوان ، در داخل
مسجد روستاي نگل قرآني خطي از دوران گذشته وجود دارد كه بنا بر اعتقادات
مردم يكي از چهار قرآن خطي است كه در زمان خلفه سوم به رشته تحرير در امده
و به چهار اقليم دنيا فرستاده شده است.
خط قرآن كوفي و داراي نقطه و اعراب و در قسمتي از شماره آيات طلاكاري شده
و مزين به نقوش گياهي مي باشد. اين قرآن در بين مردم جايگاه والايي دارد و
همه روزه عده كثيري از نقاط دور دست براي زيارت قرآن به اين روستا مي آيند.
درياچه سد قشلاق - سنندج
در فاصله 20كيلومتري شمال سنندج در مسير جاده سقز روي رودخانه قشلاق
سد مخزني قشلاق احداث شده است . پشت اين سد 11 كيلومتر طول دارد و وسعتي
معادل 934 هكتار را در بر مي گيرد . اين درياچه محل مناسبي براي ورزشهاي
آبي مي باشد و جزو جاذبه هاي طبيعي سنندج به شمار مي رود.
قلعه باستاني زيويه - سقز
در 55 كيلومتري جنوب شرقي سقز روي تپه اي نسبتا مرتفع كه به محيط
اطراف اشراف كامل دارد بنا شده و اكنون تنها بخش هايي از آن باقي مانده
است. در مورد عظمت و اهميت تپه زيويه مطالب بسياري در كتاب ها نوشته شده
است.
از حفاريهاي اين تپه كه اكثرا در گذشته و به صورت غير مجاز بوده اشياي
زيادي به دست آمده كه يعضي از آنها در موزه هاي داخلي و بسياري هم در موزه
هاي خارج هستند.
از جمله اشياي به دست آمده قطعات عاج منقوش بوده كه نقوش حيواني و صحنه
شكار اساطير روي آنها حك شده و از ارزش ويژه اي برخوردار است.
از روي چند قطعه از آنها، نقش برجسته آبيدر سنندج طراحي، بزرگ نمايي و
ساخته شده است. گردنبند طلا و سر عقاب طلائي ا ديگر نمونه هاي اشياي كشف
شده تپه زيويه هستند كه از ارزش زيادي برخوردارند. آثار اين تپه مربوط به
هزاره اول قبل از ميلاد است.
قلعه باستاني قمچقاي - بيجار
بقاياي در 45 كيلومتري بيجار قرار دارد . بناي اين قلعه به سده هاي 8
و 9 قبل از ميلاد مي رسد . اطراف قلعه را دره هاي ژرف در بر گرفته كه يك
سوي آن مسلط به دره اي به نام دره شاهان است. اين قلعه ظاهرا تا دورههاي
ساساني و اسلامي نيز مورد استفاده قرار مي گرفت.
در اين قلعه سفالهايي از دوره اسلامي (قرن 6 و 7 قمري) به چشم ميخورد.
بيرون قلعه و در سمت شمالغربي، بقايايي از ديوارهها و تراس بنديها ديده
ميشود. اين پشته از طريق پلكاني كه از سنگ كوه تراشيده شده با اراضي
مرتفع شمالي مرتبط بود.
منطقه اورامان
يكي از مناطق زيباي استان كردستان، منطقه اورامان است كه در شرق مريوان قرار دارد و داراي كوهستانهاي زيبا با پوشش جنگلي است.
رودخانه بزرگ سيروان، از اين منطقه و دره اورامان عبور ميكند و به رودخانه دياله در عراق مي پيوندد.
در جنوب شرقى شهر مريوان قرار دارد كه بوسيله جادهاى به طول 75 كيلومتر به شهر مريوان متصل مىشود.
اين روستا را هزار ماسوله نيز مىنامند. زيرا معمارى آن همانند ماسوله است. حياط هر خانه بام خانهاى ديگر است، اما با وسعتى بيشتر.
معمارى اورامانات و سرسبزى اين منطقه كوهستانى روياى پلههايى به سمت بهشت
را متصور مىكند. خانههاى اين روستا با سنگ و اغلب به صورت خشكه و به
صورت پلكانى ساخته شده است. مردم منطقه معتقدند اورامانات تخت زمانى شهرى
بزرگ بوده و مركزيتى خاص داشته به همين دليل از آن به عنوان تخت يا مركز
(حكومت) ناحيهاى اورامان ياد مىكردهاند.
به غير از وضعيت خاص روستا از نظر معمارى، موقعيت چشمههاى پرآب، مراسم
خاص و آداب و رسوم و وجود مقبره و مسجد پير شاليار و به ويژه جمعيت و
تعداد سكنه قابل توجه آن نشانگر اهميت منطقه از زمان ساسانى است.
تخت سليمان - تكاب
تكاب به عنوان يكي از مهمترين و مشهورترين مراكز تاريخ تمدن ايران و
جهان يكي از 4 اثر ملي ثبت شده كشور در فهرست آثار تاريخي جهان است.
اين مجموعه فرهنگي - تاريخي به مساحت 124 هزار مترمربع كه در ادوار مختلف
محل سكونت مادها، اشكانيان، ساسانيان و مغولها بوده در استان آذربايجان
غربي قراردارد و به روايتي محل تولد زرتشت پيامبر ميباشد.
قلعه تاريخي تخت سليمان بازمانده از دوره ساسانيان با بخشهاي مختلفي
همچون به عنوان يكي از مهمترين آتشكده هاي دوره ساساني، شاهي و جنگ آوران،
ايوان خسرو، ، آتشگاههاي كوچك و دروازه ها و ديوارهاي مستحكمش از بناهاي
مهم تاريخي جهان به شمار ميرود.
درياچه زريوار - مريوان
در 3 كيلومتري شمال باختري مريوان قرار دارد و از زيباترين ميراثهاي
طبيعي استان كردستان به شمار مي آيد. آب اين درياچه از چشمه هاي جوشان و
رودخانه هاي چندي كه به آن مي ريزد، تامين مي شود.
آب تالاب شيرين است و از تعدادي چشمهٔ كفجوش و بارش تأمين ميشود. در بيشتر زمستانها سطح درياچه كاملاً يخ ميبندد.
طول درياچه زريوار حدود ۵ كيلومتر و عرض آن حدود ۱٫۶ كيلومتر است. وسعت
تالاب به دليل تغييرات حجم آبي در فصول مختلف متغير و حداكثر عمق آن ۵/۵
متر است.
اين درياچه با وسعت حدود 5/8 كيلومترمربع، در يك فرونشست محلي به نسبت
باريك در پهنه سنندج تشكيل شده كه دو سوي خاوري و باختري آن، به گسل طولي
شمال باختري-جنوب خاوري محدود است.
وجه تسميه زريوار و زريبار كه هر دو در منطقه متداول است، به واژه زري كه
در زبان كردي به معني درياچه است، باز مي گردد. پسوند دار و بار پسوند
تشبيهي، و زريبار يا زريوار به معني درياچه وار است. درباره اين درياچه
افسانه هاي متعددي وجود داد كه مشهورترين آنها وجود شهري مدفون در زير آب
هاي درياچه است.
آبشار بل - منطقه اورامان
در يكي از روستاهاي منطقه اورامان و در مرز استان كرمانشاهان،
روستايي به نام بل واقع است. دركنار اين روستا، در جاده اي كه به كوسه
هجيج منتهي ميشود، آبشاري زيبا وجود دارد كه به عقيده كارشناسان داراي
آبي عالي براي شرب است.
اين آب با فشار زياد و در حجم بسيار از شكاف كوهي بيرون مي ريزد و عظمت و
شكوه طبيعت را جلوه گر مي سازد. اين آب در مسير خود به رودخانه سيروان مي
ريزد.
روستاي پالنگان - كامياران
يكي از روستاهاي دهستان «ژاو رود» از توابع شهرستان كامياران است و
در 47 كيلومتري شمال غرب اين شهر قرار دارد. روستا در دامنه كوه و در 2
طرف دره قرار گرفته و خانههاي آن با سنگ و عموما به حالت پلكاني ساخته
شده و پشت بام منزل پايين حياط منزل بالا است.
اين روستا علاوه بر داشتن معماري زيبا ، داراي چشمه ها ، آبشارها و طبيعتي
سرشار از زيبايي منحصر به فرد در استان كردستان است و در كنار رودخانه اي
قرار گرفته كه به رودخانه سيروان مي پيوندد.
اين ناحيه يكي از مراكز مهم كردستان از دوره سلجوقي به بعد بود و بقاياي
قلعه پلنگان كه مجاور روستا و در بالاي كوه قرار گرفته مويد اين امر است.
غار باستاني كرفتو - ديواندره
غار كرفتو در فاصله 60 كيلومتري از شمال ديواندره و در نزديكي روستاي
يوزش باش كندي قرار دارد و از پر جاذبه ترين مكان هاي توريستي استان مي
باشد. غار كرفتو از غارهاي طبيعي و آهكي است كه در ادوار مختلف جهت
استفاده و سكونت تغيير حالت داده شده و مهمترين ويژگي غار معماري صخره اي
آن است كه در چهار طبقه در دل كوه حفر شده است.
كتيبهاي يوناني بر سر در يكي از اتاق هاي طبقه سوم وجود دارد كه از اين
به عنوان معبد هراكلس نام برده است. در معماري اين غار علاوه بر ايجاد
اتاق ها و راهروهاي عبوري، سعي شده تا اتاق ها با هم مرتبط باشند و نور
گيرهايي به سمت بيرون تعبيه شده و بر ديوارهاي غار در بعضي از اتاق ها
نقوشي به صورت تجريدي از حيوانات، انسان و گياه حجاري شده است.
غار كرفتو يكي از ديدنيترين آثار بجا مانده از روزگاران پيشين است. اين
غار بر بالاي يك كوه واقع است. غار كرفتو بخشي توسط طبيعت و بخشي توسط
انسان ساخته شده است. اين غار داراي دهليزهاي بسيار تو در تو و اتاقهايي
دست ساز در چندين طبقه است.
كتيبه تنگيور - كامياران
در 45 كيلومتري شمال غربي كامياران بين
روستاي تنگي ور و يوزيدر روي صخرهاي در دره تنگ، كتيبه تنگيور به خط
ميخي و زبان آشوري حجاري شده است.
چهل چشمه
چهل چشمه از كوه هاي مرتفع كردستان است. اين كوه داراي آبشارها و
چشمه هاي بسيار زيبايي است و وجه تسميه آن نيز حكايت از وجود چهل چشمه آب
دارد. اين كوه در منطقه خورخوره از شهرستان ديواندره قرار دارد و منطقه اي
سردسير و برف گيراست.
در اين كوه ميتوان در تمامي سال برف را مشاهده كرد. اين كوه يكي از
سرچشمه هاي رودخانه جغاتو (جغتو) و سپيد رود است و داراي چشمه سارهاي
فراوان و دامنه هاي سرسبز و زيبا است.
چشمه باباگرگر - قروه
در روستاي بابا گرگر، در 18 كيلومتري شمال شرقي شهرستان قروه، چشمه
اي جوشان هميشه مي خروشد كه به آن دنگز ميگويند. آب اين چشمه در استخري
عميق و مدور به محيط 200 متر جمع مي شود. اين چشمه پر آب داراي آبي است كه
رنگ آن مايل به سرخ است و در بعضي مواقع به رنگ زرد مايل به ليمويي
درميآيد.
آب اين چشمه به علت وجود املاح معدني به ويژه گوگرد ، رنگين است. ظاهراً
اين آب براي امراض سودايي و پوستي مناسب است و در درمان سوء هاضمه و ديگر
بيماري هاي دستگاه گوارش و نيز راشيتيسم و درمان تورم مؤثر مي افتد. اين
چشمه و امامزاده باباگرگر در كنار آن، از مكان هاي طبيعي و تاريخي استان
محسوب مي شوند.
سراب وينسار - قروه
يكي از چشمه هاي قديمي شهرستان قروه، چشمه سراب است كه با آب بسيار
گوارا و عالي در داخل روستاي وينسار از دل زمين بيرون مي آيد. در حقيقت
روستاي وينسار پيرامون اين چشمه شكل گرفته است. اين چشمه سال هاي سال است
كه تأمين كننده آب روستا، هم براي شرب و هم كشاورزي است.
اطراف چشمه اصلي سنگ چين شده و قدمت سنگ چين آن حدود دو تا سه قرن بر آورد
شده است. تا حدود 30 سال پيش مردم روستا در ماه خرداد مراسم شكرگزاري و
قرباني براي سراب، برگزار ميكردند. در اين مراسم ضمن قرباني كردن
گوسفندان به جشن و شادماني ميپرداختند و احترام ويژه اي براي اين چشمه
قايل بودند.
سراب قروه
در بخش جنوبي شهر قروه سرابي طبيعي وجود دارد كه يكي از تفرج گاه هاي
مردم منطقه محسوب مي شود. اين سراب داراي آبي خوب و گواراست. به همين دليل
شهر قروه در كنار آن ايجاد شده است. بخشي از آب كشاورزي و مشروب قروه از
اين آب تأمين مي شود.
آبشاركويله - مريوان
يكي از مكان هاي ديدني استان كردستان، آبشاركويله است كه در شهرستان
مريوان و در مسير جاده مريوان - سقز واقع است. اين آبشار زيبا در فصل بهار
از مكان ها ديدني و زيباي منطقه محسوب مي شود.
آبشار شلماش - سردشت
يكي از زيباترين مناظر طبيعي كردستان آبشار شلماش است.شلماش در ده
كيلومتري شهر سردشت است. براي رسيدن به سردشت از سقز كافي است به سمت بانه
حركت كنيد با چهل و پنج دقيقه رانندگي به بانه ميرسيد و از بانه به سمت
سردشت حركت كنيد تا بعد از يك ساعت بعد از عبور از پل معروف سردشت به سمت
شلماش حركت كنيد.
آبشار شلماش مخصوصا در بهار كه حجم آب زياد است يك منظره بي بديع از بازي
نور و آب و رنگين كمان پديد مياورد هواي فوق العاده مرطوب كنار اين آبشار
و خنكاي دل انگيز آن وادارت ميكند لختي بيشتر در صداي خروش آب و آبشار
تامل كني. لازم به يادآوري است كه سردشت هم يك شهر مرزي است و كلي جنس
قاچاق شده را ميتوانيد در آن شهر بيابيد. اجناسي از قبيل وسايل لوكس و
سيگار و چاي و ...
چشمه آب تلخ ( پيرصالح) - بيجار
چشمه آب تلخ در روستاي قشلاق از شهرستان بيجار قرار دارد. علت
نامگذاري اين چشمه به علت تلخ بودن آب آن است. هر چند دليل تلخ بودن آب
اين چشمه به روشني مشخص نشده است، اما آب آن براي درمان بيماري هاي
روماتيسمي مؤثر است.
چشمه كواز - كامياران
اين چشمه در50 كيلومتري شمال غربي كامياران و در10 كيلومتري شمال
غربي روستاي پلنگان در دامنه كوه واقع شده است. آب اين چشمه طعم گوگردي
دارد و در محل جوشش آن از زمين، رنگ آب شيري است و خود نشان دهنده وجود
مواد آهني و گوگردي درآب است.
آب اين چشمه در استخر كوچكي جمع مي شود و از آن براي نوشيدن و نيز درمان
بيماريهاي مجاري تنفسي، روماتيسمي و بيماري هاي جلدي استفاده مي شود.
علاوه بر اين چشمهها ميتوان به موارد زير نيز اشاره كرد:
- چشمه خاور آباد: اين چشمه در جنوب شرقي چشمه سراب بيجار واقع است.
- چشمه قم چقاي: در 17 كيلومتري قم چقاي در دهستان سياه منصور شهرستان بيجار واقع است.
- چشمه هفت آسياب: در روستاي شريف آباد از دهستان سياه منصور واقع است.