اورامان تخت و پير شاليار

 اورامان تخت و پير شاليار

 اورامان تخت روستايي از توابع بخش اورامان شهرستان سروآباد از استان كردستان است كه در ۲۰۰ كيلومتري شمال غربي كرمانشاه ، ۶۵ كيلومتري جنوب شرقي شهرستان مريوان و ۱۷۰ كيلومتري سنندج واقع شده است. اين روستاي زيبا در ارتفاع ۱۴۸۰ متري از سطح درياهاي آزاد قرار گرفته است و اقليمي معتدل و كوهستاني دارد. آب و هواي آن در فصل بهار و تابستان بسيار مطبوع و دلپذير است و زمستان آن سرد و طولاني مي باشد. روستاي اورامان از جنوب غربي به ارتفاعات اورامان تخت و از شرق به ارتفاعات كوسالان محدود مي شود. اورامان سرزميني وسيع و كوهستاني مي باشد كه سراسر غرب استان كرمانشاه و جنوب كردستان را دربرگرفته است و روستاي اورامان بخشي از اين سرزمين وسيع به شمار مي آيد.

  اورامان به زبان كردي «هورامان» تلفظ مي شود. اين روستا قدمتي ديرينه در تاريخ دارد و وجود آثار و بقاياي آتشكده هاي فراوان در اطراف آن نشانگر اين موضوع است كه مردم اين نواحي پيش از گرويدن به اسلام زرتشتي بوده اند. اين سرزمين در گذشته قلمرو فرمانروايان و سلاطين محلي بوده كه با اقتدار بر آن حكمفرمايي مي كردند به همين دليل اين روستا را «تخت» يعني پايتخت يا مركز سلطنت ناميده اند.

  مقبره پير شاليار(شهريار) كه يكي از عرفاي اين سرزمين است در اين روستا قرار دارد. در روايات است كه گويند پير شاليار يكي از روحانيون بزرگ زرتشتي بوده است كه گويا بعدها به دين اسلام گرويده، هر ساله در نيمه بهمن مراسمي به نام «پير شاليار» در جوار مقبره وي برگزار مي كند كه همراه با مراسمي خاص مي باشد. مردم روستاي اورامان تخت به زبان كردي و با لهجه اورامي سخن مي گويند. آنان مسلمان هستند و بر مذهب اهل تسنن پايبندند. روستاي اورامان در سال ۱۳۷۵ در حدود ۲۱۳۳ نفر جمعيت داشته است. جمعيت اين روستا در سال ۱۳۸۵ به نفر ۲۸۰۰ افزايش يافته است و مي توان گفت شرايط نسبتا مساعد اين روستا مانع از مهاجرت اهالي آن به شهرهاي اطراف شده است.

  باغداري، دامداري و كشاورزي عمده فعاليت هاي اقتصادي اين روستا هستند. گندم، جو و عدس مهمترين محصولات زراعي اين روستا به شمار مي آيند. انگور ، بادام ، انجير كوهي ، گلابي و انار در زمره مهمترين محصولات سردرختي و باغي روستاي اورامان تخت مي باشند.پوشش گياهي غني و مراتع حاصلخيز رونق دامداري را در اين روستا به همراه دارد و امكانات مساعدي را براي پرورش دام و توليد فرآورده هاي لبني همانند شير، ماست و روغن حيواني فراهم آورده است. علاوه بر اين وجود انواع گياهان همانند گل ختمي، گل گاوزبان، شاتره، بومادران، شيرين بيان، پونه و گون نيز كه مصارف دارويي و صنعتي دارند در بهبود شرايط اقتصادي اين روستا موثر هستند.

  اورامان تخت طبيعتي بسيار زيبا و خيره كننده دارد. معماري پلكاني روستا يكي از جالب ترين جاذبه هاي آن به شمار مي رود. روستا در شيب تندي و در رو به روي يال شمالي كوه تخت اورامانات استقرار يافته و بافتي فشرده و متراكم دارد. در ساخت خانه هاي پلكاني روستا علاوه بر رعايت مقاومت لا زم در شيب تند، بام برخي از خانه ها به حياط خانه بالاتر از خود تبديل شده است.در بازديد از اين روستا فرهنگ غني شهروندي به چشم ميخورد به طوري كه عليرغم دورافتاده بودن روستا و دور بودن از دو مركز استان همجوار (كرمانشاه و سنندج) شاخصهاي فرهنگيش بالاتر از ميانگين استان است.

  فضاي زندگي ساكنان روستا با محيط طبيعي آن و همچنين نحوه معيشت و فعاليت هاي اقتصادي آنان آميخته است به طوري كه در خانه ها علا وه بر محل استراحت، اتاق ها، سرويس هاي بهداشتي و آشپزخانه عموما طويله، انبار غله، انبار علوفه و حتي مكاني براي قرار دادن دارهاي عمودي قالي و دستگاه هاي گليم و جاجيم بافي تعبيه شده است. ديوارخانه هاي روستا به صورت خشك چيني ساخته شده است. اين ديوارها بدون استفاده از ملات و به طور هنرمندانه چيده شده اند. مهمترين مصالح به كار رفته در بناي خانه ها سنگ و چوب است.

  اورامان تخت با باغات سرسبز و زيبايش و همچنين موقعيت خاص طبيعي و اقليمي كه دارد يكي از خيال انگيزترين و پرجاذبه ترين روستاهاي استان كردستان مي باشد. اين باغات انبوه و سرسبز به صورت پلكاني و در بافت مسكوني خانه ها و بعضا در اطراف روستا قرار گرفته اند. معماري زيبا و پلكاني اورامان تخت يادآور روستاي زيبا و سرسبز ماسوله مي باشد. روستاي اورامان تخت در دره اي خوش آب و هوا محصور است. رودخانه پرآب و خروشان سيروان از دره هاي عميق اين ناحيه مي گذرد و پس از طي مسافتي وارد خاك عراق مي شود. كرانه هاي رودخانه سيروان را رود بار مي گويند. هواي معتدل و زمين هاي پوشيده از درختان گردو، انار، انجير و توت از ويژگي هاي حاشيه رودخانه سيروان در اين ناحيه هستند. طبيعت بكر و زيباي اورامان تخت در فصول متعدد سال به ويژه بهار و تابستان گردشگران بيشماري را به سوي خود جلب مي كند. وجود هتل سه ستاره در اين روستا انگيزه گردشگران را براي آمدن به اين روستا دوچندان مي كند.

  از مراسم مهم و فرهنگي اورامان تخت مراسم باستاني و حيرت انگيز «پير شاليار» است كه در اواخر تابستان و به مدت يك هفته برگزار مي شود. در اجراي اين مراسم مردان هر روز بعد از صرف نهار بر پشت بام خانه ها به رقص گروهي و عرفاني مي پردازند. در روز پاياني مراسم ماست و نان تهيه مي كنند و با هم به سمت مقبره پير شاليار مي روند و در آنجا كفش ها را از پا مي آورند و پا برهنه زمين را مي بوسند و به زيارت پيرشاليار مي پردازند و دستمال هايي را براي گرفتن حاجت بر ديوارها و درختان داخل محوطه زيارتگاه مي آويزند، سپس نان و ماست مي خورند در باور اهالي انجام اين مراسم متبرك است و باعث زدودن و درمان بيماري ها مي باشد. در غروب روز هفتم مراسم پايان مي پذيرد. اهالي روستاي اورامان تخت اعياد بزرگ ملي و مذهبي همانند عيد نوروز، عيد فطرو عيد قربان را به جشن مي پردازند. ميلا د پيامبر يكي از اعياد بسيار فرخنده و مهم اهالي اين روستا است كه اصولا با مراسم مولودي خواني و توزيع شربت و شيريني همراه است.

  اورامان تخت از ديرباز تجلي گاه موسيقي اصيل كردي و تمدن غني كردستان مي باشد. موسيقي و رقص در ميان اهالي اين روستا جايگاهي قابل تامل دارد. سپاه چمانه، چپله و كناليل از مهمترين مصاديق موسيقيايي اين سرزمين است. رقص گروهي بدور از هرگونه ابتذال يكي از ويژگي هاي بارز مردم اورامان تخت به شمار مي آيد. مهمترين صنايع دستي اهالي اين روستا گيوه، فرنجي، نمد، قاشق و چنگال چوبي، جاجيم، سبد و پنجره هاي چوبي سنتي مي باشد.

  پوشاك مردم اين روستا همانند پوشش ساير مردمان كردستان و در طرح ها و رنگ هاي شاد و زيبا مي باشد. اين پوشش در مردان شامل چوخه، پانتول، ملكي شال، دستار، فرنجي و كله بال است و در زنان نيز شامل جافي، كلنجه، شال كلكه، دستار و پيراهن بلند و همچنين زيوارآلا ت مختلف و رنگارنگ است.

  قلقلان ، بيلان ، گرزه و هلك ملك از بازي هاي متداول در ميان اهالي اين روستا است. از مهمترين غذاهاي اين منطقه مي توان ترخينه، شلمين، دو خوا (آش دوغ) و يكاوه را نام برد. روستاي اورامان تخت از طريق شهرهاي كرمانشاه، سنندج، پاوه، مريوان و سروآباد و از طريق يك جاده آسفالته قابل دسترسي مي باشد. سفر به اين روستا خاطره اي زيبا و دلنشيني را براي علا قه مندان به فضاهاي ويژه روستايي دربردارد.

 وجود بازارچه هاي مرزي پاوه، جوانرود، نودشه، غار قوري قلعه، روستاي شمشير(ماسوله غرب)، آبشار بل و باغات زيباي نودشه همگي به مزيت هاي اين سفر مي افزايد.

مسير راه از كرمانشاه:

از كرمانشاه تا روانسر               ۶۰  كيلومتر

از روانسر تا غار قوري قلعه         ۳۱   كيلومتر

از غار قوري قلعه تا پاوه             ۳۴  كيلومتر

از پاوه تا نودشه                      ۳۵  كيلومتر

از نودشه تا پاسگاه مرزي زله نه  ۲۸  كيلومتر و بعد از ۱۲ كيلومتر به  اورامان تخت مي رسيد.

و جمعا از كرمانشاه تا روستاي اورامان تخت  ۲۰۰ كيلومتر راه داريد.