به آن دسته از واحدهاي اقتصادي كه به منظور برآورده كردن نيازهاي مسافران اعم از خواب و خوراك واستراحت در طول مسافرت و در مقصد سفر ايجاد شده است تأسيسات پذيرايي گردشگري ميگويند. اين تأسيسات براساس موقعيت جغرافيايي، نوع مالكيت، هدف اقتصادي، دورة بهرهبرداري،شيوة پذيرايي از جهانگردان و نوع ساختمان و افراد استفاده كننده از آن، به چند گروه زير تقسيم ميشوند.
1- تأسيسات پذيرايي گردشگري بسته به موقعيت جغرافيايي: تأسيسات پذيرايي ساحلي (پلاژها)، شهري (مهمان سراها،اردوگاهها) جنگلي (كلبههاي چوبي).
2- تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس نوع مالكيت: تأسيسات پذيرايي كه به وسيلة اشخاص و بخش خصوصي ايجاد شدهاند مانند خانه دوم، تأسيسات پذيرايي كه به وسيلة مؤسسات دولتي يا مشتركاً به وسيلة بخش خصوصي ودولتي ايجاد ميشوند مانند مهمانسراها، غذاسراها و اردوگاهها.
3- تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس گروههاي استفاده كننده: غذاسراها و مهمانخانهها كه اغلب مورد استفادة اشخاص مسن و ثروتمند قرار ميگيرند. يا اردوگاههاي گردشگري كه اغلب پذيراي جوانان است. و بالاخره اردوهاي تعطيلاتي كه مورد استفادة اطفال و نوجوانان است.
4- تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس دورة بهرهبرداري:تأسيسات پذيرايي يك فصلي مانند پلاژها و خانههاي چادري،تأسيسات پذيرايي چند فصلي مانند مهمانسراها، خانههاي جوانان.
5- تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس نوع و مدت عرضة خدمات: الف) تأسيسات پذيرايي ارائه دهندة غذا مانند غذاسراها،قهوهخانهها:اماكن تفريحي نظير سينماها،كابارهها ونقاط تفريحي نظير بوستانها. اين قبيل مؤسسات نوعاًخدماتي را براي مدتي كوتاه به جهانگردان يا افراد بومي عرضه ميكنند. ب) تأسيسات پذيرايي گردشگري نظير مهمانسراها، شبانهروزيها، اردوگاه، خانه جوانان. اين نوع تأسيسات علاوه بر اين كه ممكن است خدماتي نظير آنچه در مؤسسات خدماتي كوتاه مدت به افراد عرضه ميشود، ارائه دهنده افراد ميتوانند به طور موقتي يا طولاني در آن ها اقامت كنند.
6- تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس نوع بنا: الف) تأسيسات پذيرايي متحرك مانند چادر، كاروان، ب) تأسيسات پذيرايي ثابت مانند مهمان خانه، شبانهروزي، ويلا.
نظر به اهميت بسيار تأسيسات پذيرايي دائمي به ويژه مهمانپذيرها، مهمانسراها و قهوهخانهها و غذاسراها به بررسي آنها ميپردازيم.