مركز خط توليد دستگاه تصفيه روغن سوخته موتور

دكتر مهدي سقايي : شايد تاكيد بر اهميت گردشگري در ايجاد اشتغال و كسب درآمد از فرط تكرار در اين چند سال اخير بدل به جمله اي كليشه اي شده و به حد شعارها تنزل يافته است به گونه اي كه هر دست اندكاري بعد از رديف كردند يكسري مباحث پيرامون قابليت هاي كشور امكان ندارد به گردشگري به عنوان يكي از قابليت هاي ايجاد اشتغال و كسب درآمد اشاره نكند و به قولي ذكر مصيبت نكند. حتي مابين افراد عادي جامعه نيز اشاره به قابليت هاي گردشگري كشور بيش از هميشه تكرار شده كه با مقايسه با چند كشور همسايه ، عدم استفاده از اين قابليت ها با تاسف بيان مي شود. اين گونه عمق يافتن مباحث گردشگري در مابين كارشناسان و حتي مردم عادي خود ناشي از جنبه هاي مقايسه اي اين فعاليت اقتصادي در ايران و كشورهاي همسايه است نگاهي به اشتغال و درآمد حاصل از گردشگري در تركيه و امارات متحده عربي و بخصوص دوبي ، حسرت هر ايراني را در دور ماندن از اين جريان اقتصادي با داشتن قابليت هاي بالا در كشور برمي انگيزد. كسب درآمد 23 ميليارد دلاري تركيه در سال 2011 از طريق گردشگري و مقايسه آن با درآمد 95 ميليارد دلار ي حاصل از فروش نفت ايران در همان سال ، بي شك نشان از اهميت و جايگاه توجه به گردشگري در اقتصاد كشور و كسب درآمد ارزي دارد. اين در حالي است كه برخلاف سال 2011  اكنون با تحريم ها نفتي كشور، كسب درآمد ارزي از طريقي غير از فروش نفت اهميت يافته  كه گردشگري مي تواند يكي از مهمترين راهكارهاي كسب درآمد ارزي و بدل نمودن تهديد هاي تحريم به فرصت هاي جديد باشد.

با آنكه چشم انداز ترسيم شده براي گردشگري در كشور رقم جذب بيست ميليون گردشگر را در افق 1404مدنظر قرار داده است متأسفانه با سپري شدن هفت سال از زمان طرح اين برنامه، هنوز شاهد تغيير چشمگيري در آمار گردشگران ورودي به كشور نيستيم  و حتي اگر آمارهاي غير مستند ارائه شده از گردشگران ورودي را نيز مدنظر قرار دهيم باز هم فاصله بسياري از سند چشم انداز پيش روي است. با اين وجود  اشكالات بسيار بنيادي بر چشم انداز تهيه شده وارد است كه ؛ گرايش به ايده آل گرايي مفرط و فقدان وجود رگه هاي از واقع گرايي ، سيطره نگاه جاذبه محور و فقدان نگاه محصول محور متكي به بازار تقاضا، عدم الگويابي متن فضايي گردشگري كشور و عدم شناخت از ضرورت هاي تطبيقي و ملاحظات متناسب با بازارهاي هدف گردشگري ايران از جمله مهم ترين اين اشكالات به سند چشم انداز مي باشد.

در اين بين فرايند هاي طي شده در زمينه اجرايي گردشگري در هشت سال گذشته فراز و فرودهاي بسياري داشته است به گونه اي كه بسته به قابليت هاي فردي و نوع نگرش  مديريت گردشگري وقت ، مسيرهاي مختلفي مورد آزمون و خطا قرار گرفت و از جزئياتي همچون دستشويي هاي خدمات بين راهي تا كلياتي همچون منطقه آزاد زيارتي  در دوره هاي مديريتي اين سال ها در اولويت كاري گردشگري قرار گرفت و چيزي كه مغفول ماند همان توجه به سند چشم انداز و برنامه ريزي در جهت تحقق آن بود. برخي اقدامات انجام گرفته هرچند در تتوري و برنامه ريزي صحيح بود در اجراي غير كارشناسي  به يكي از مسائل و مشكلات گردشگري بدل گرديد و بر ناكارآمدي توسعه گردشگري كشور افزود كه از جمله اين اقدامات  « ايجاد مناطق نمونه گردشگري » و  همچنين « تعيين روستاهاي هدف گردشگري» مي باشد كه تنها يك كرته برداري بدون پشتوانه تئوريك از برنامه هاي موفق توسعه گردشگري در ديگر كشورها  از جمله« برنامه توسعه گردشگري روستايي اتحاديه اروپا» بود. فقدان بررسي تطبيقي متن هاي فضايي گردشگري در نمونه خارجي و داخلي و فقدان وجود كليت ساختاري مورد نياز اجراي اين دو اقدام در جهت توسعه گردشگري هر چند مفيد به نظر مي رسيد ولي در عمل تنها بر مسائل و مشكلات گردشگري كشور افزوده است.

 در اين بين برخي اقدامات  انجام گرفته نيز گامي به جلو در گردشگري كشور بوده هر چند در نيمه راه فراموش شده و كمتر مورد توجه قرار گرفته است از جمله اين اقدامات در نظر گرفتن زيارت و گردشگري مذهبي در كشور به عنوان يكي از جريان هاي عمده گردشگري داخلي و بازارهاي هدف خارجي و تشكيل كارگروه زيارت در كشور و تعيين رديف بودجه اي به امر زيارت كه در طول برنامه پنجم به نسبت هر سال مي بايست به سه شهر عمده زيارتي كشور يعني مشهد، قم و شيراز اختصاص مي يافت. در واقع جريان زيارت و گردشگري مذهبي در كشور بيش از گذشته گسترش يافته و جمعيت زيادي از شهروندان در ايام  خاصي از سال جهت زيارت  به شهرهاي زيارتي كشاند. در جريان زيارت و گردشگري مذهبي مشهد به عنوان پايتخت معنوي كشور و پايتخت فرهنگي جهان اسلام در سال 2017 جايگاه ويژه اي داشته و ورود سالانه بيست ميليون زائر و گردشگر داخلي و حدود هفتصد هزارنفر گردشگرخارجي بر اهميت اين جايگاه افزوده است اقدامات انجام گرفته در رابطه با توسعه كيفي و كمي زيارت امام رضا هرچند در شيوه اجرا انتقاداتي به آن وارد است ولي سرآغاز فرايندي ضروري و با اهميت است كه هرچند در آغاز به نسبت خوب پيش مي رفته ولي در اكنون چندان مورد توجه قرار نگرفته است. از اين رو اين اقدام مثبت هرچند نيازمند بازنگري بخصوص در شيوه اجرا بوده ولي مي بايست با توجه به جايگاه مشهد به عنوان مقصد اول گردشگري داخلي كشور ادامه يابد.

با توجه به اين مباحث تصوير كلي از وضعيت گردشگري كشور به گونه اي ناكارامد قابل ترسيم است كه بيش از همه درگير مسائل و مشكلات فرامتني مي باشد. در واقع مشكل اصلي گردشگري در كشور مشخص نكردن تكليف گردشگري به عنوان يك فعاليت اقتصادي و فرهنگي در كشور است هرچند برنامه هاي توسعه و سندچشم انداز هم براي گردشگري كشور تهيه شده و در برخي موارد اجرايي نيز مي شود ولي از آنجا كه در سطوح اول مديريت كشور تكليف گردشگري در يك پاسخ فعاليت گردشگري بلي يا خير؟ مشخص نشده است.پاسخ به اين سوال هستي شناختي در سطح مديريت سطح يك است كه مي تواند بنيان انجام ديگر برنامه ها و اقدامات را در زمينه توسعه گردشگري فراهم آورد. متاسفانه وضعيت برزخي گردشگري در كشور كه يكي به نعل مي زند يكي به ميخ ، وضعيتي بغرنج در زمينه توسعه گردشگري كشور است.  

در اين ميان نظر رئيس جمهور منتخب در كارزار انتخابات به گردشگري نيز پرداخت و در دوره تبليغات انتخابات، « در نشست پرسش و پاسخ دانشجويي كه در دانشگاه آزاد كرج برگزار شد، به آمار 32 ميليون نفر گردشگر در سال 2012 از كشور تركيه اشاره كرد و اذعان داشت: كشور ايران هم از نظر تنوع آب و هوايي و هم به لحاظ جاذبه هاي توريستي وضعيتي به مراتب بهتر از تركيه دارد و حساب كنيد در صورتي كه هر گردشگر 10 هزار دلار همراه خود برده باشد چه سود سرشاري نصيب اين كشور شده است.روحاني افزود: گفته مي شود به ازاي ورود هر گردشگر 9 فرصت شغلي ايجاد مي شود و اين فرصت خوبي براي كاهش بيكاري در كشور است. ايشان در ادامه علت اصلي ركود صنعت گردشگري كشور را مسائل بانكي دانست و با طرح اين پرسش كه گردشگر چگونه مسائل بانكي خود را حل كند، يادآور شد: هر گردشگري براي ورود به كشوري ديگر بايد كارت بانكي همراه داشته باشد.وي تصريح كرد: ما در اين زمينه پيش تر از اين هم مشكل داشتيم اما با تحريم هاي اخير سيستم بانكي ما كاملا قفل شده است. بنابراين ما بايد زيرساخت ها را اصلاح كنيم. روحاني همچنين با رد تفكري كه ورود گردشگر به ايران يا بازديد ايرانيان از ساير كشورها را موجب پرواز دين و ايمان و اخلاق مردم آن جامعه مي داند، تسهيل شرايط حضور گردشگر در كشور را به نفع اقتصاد، انقلاب و  رفع چهره نادرستي كه در برخي كشورها از ايران ترسيم شده است، دانست.»

اين سخنان تا حدودي نشان مي دهد كه رئيس جمهور منتخب شناخت نسبي پيرامون گردشگري داشته البته جاي اصل و فرع را اشتباه گرفته اند چرا كه مساله اصلي  همان رد تفكري است كه فرمودند چرا كه سيطره اين تفكر هرگونه فرايند توسعه گردشگري را مسدودو نموده است و گردشگري را در برزخ آري يا خير ، گرفتار نموده است. از اين رو مي بايست از ريس جمهور منتخب پرسيد چگونه آيا مي تواند پاسخ آري را جهت توسعه گردشگري در كشور كسب نمايد چرا كه پاسخ آري تنها وابسته به پاسخ ريس قوه مجريه نيست بلكه موافقت جميع قوا و همچنين مجمع تشخيص مصلحت را لازم دارد. تنها در صورت پاسخ آري تمامي نهادهاي ساختاري در سطوح اول مديريتي است كه مي توان به توسعه گردشگري در كشور اميدوار بود غير آن اين حالت برزخي گردشگري هرگونه تحول و توسعه را مانع مي شود. در واقع بعد از پاسخ آري  است كه بايد از ريس جمهور منتخب  پرسيد كه جايگاه گردشگري را در كجاي سيستم و ساختار از لحاظ اقتصادي مي بينند و آيا نگاهشان به اين پديده اقتصادي است يا فرهنگي؟ اكنون براي جذب گردشگر خارجي به تعامل بين المللي نياز داريم بنابراين با جو سياسي عليه ايران چگونه مي توان گردشگري را توسعه داد؟ روندها و فرايندهاي گردشگري داخلي را چگونه مي بيند و چه اهدافي را مدنظر دارد؟ و مهمتر از آن چگونه مي خواهد ساختار معيوب و ناكارآمد سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري را اصلاح كند؟ چرا كه به نظر مي رسد ساختار اين سازمان بيش از اصلاح نيازمند واسازي و تجديد ساختار است ادامه همين ساختار سازماني جز در جا زدن و دلخوش شعار بودن را نويد نمي دهد.

در پايان باور دارم كه اگر ريس جمهور منتخب گردشگري به عنوان يك علم قبول داشته باشد و درك نمايد كه توسعه گردشگري مي تواند يكي از راهكارهاي اشتغالزايي و كسب درآمد ارزي  محسوب گرديده آنگاه بزنگاه انتخاب مديراني است كه توان واسازي و تجديد ساختار سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري را به عنوان متولي اصلي جريان گردشگري كشور داشته باشد. زمان آن فرارسيده كه فرصت جان دادن به كالبد نيمه جان گردشگري كشور را از دست نداده و با خلاص شدن از شر مشاوران كليشه اي و مادام الحضور ، گردشگري را به عنوان يك علم به دست متخصصان آن سپرد.

سرزمين ايران با توجه به چشم اندازهاي طبيعي زيبا و نيز ميراث غني تاريخي و فرهنگي آن جاذبه‌ي زيادي براي ساير اقوام و ملل جهان دارد و به همين دليل از گذشته‌هاي دور تا كنون، مورد توجه جهانگردان و سياحان زيادي بوده است.

از ديدگاه سازماني و تشكيلاتي، اولين بار در سال 1314 مديريت امور گردشگري در وزارت كشور به نام«اداره امور جهانگردي» تأسيس شد. بعد از سال 1320 اين اداره جاي خود را به«شوراي عالي جهانگردي» داد. اين شورا هفته‌اي يك بار در وزارت كشور تشكيل مي‌شد و به امور گردشگري رسيدگي مي‌كرد. در سال 1333 با مطرح شدن اهميت جلب گردشگري خارجي از جنبه‌هاي اقتصادي و ايجاد حسن تفاهم در بين كشورهاي مختلف، توجه به گردشگري بيشتر شد و دوباره اداره‌ي امور جهانگردي در وزارت كشور تأسيس شد. در سال 1342 سازمان جلب سياحان تأسيس شد كه با تهيه، تنظيم و اجراي طرح‌ها و برنامه‌ريزي وسيع و دامنه‌دار خود، اقداماتي را براي توسعه گردشگري به عمل آورد. در سال 1354 اين سازمان با وزارت اطلاعات وقت ادغام شد و با نام«وزارت اطلاعات و جهانگردي» به فعاليت خود ادامه داد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، در سال 1358 شوراي انقلاب براي جلوگيري از تداخل وظايف و هماهنگي بيشتر، تأسيس سازمان ايرانگردي و جهانگردي را با اهداف و خط مشي‌هاي جديد، تصويب كرد و امور گردشگري در اين سازمان متمركز شد. در سال 1375 به منظور اصلاح قسمتي از نظام ايرانگردي و جهانگردي كشور و براي ايجاد هماهنگي بيشترف معاونت امور سياحتي و زيارتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با سازمان مراكز ايرانگردي و جهانگردي ادغام شد و با نام جديد سازمان ايرانگردي و جهانگردي و وابسته به اين وزارتخانه، وظيفه برنامه‌ريزي، سياستگذاري و هدايت و نظارت بر اين بخش را عهده‌دار شد. از سال 1383 سازمان ايرانگردي و جهانگردي از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي جدا شد و با سازمان ميراث فرهنگي و سازمان صنايع دستي در يك سازمان واحد به اسم«سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري» به فعاليت خود ادامه مي‌دهد.

راهبردهاي گردشگري در سند آمايش سرزمين كشور

براساس آخرين سند آمايش سرزمين در سال 1383، راهبردهاي بلندمدت و راهبردهاي سازماندهي فضايي گردشگري در كشور، به شرح زير تعيين شده‌اند:

راهبردهاي بلند مدت توسعه

حفظ، احيا و توسعه تمامي امكانات و جاذبه‌هاي گردشگري و ميراث فرهنگي و تبديل اين بخش به يكي از بخش‌هاي اصلي درآمدزاي كشور و استفاده از آن در تقويت پيوند با ساير ملل؛

همكاري رسانه‌هاي داخلي و بين‌المللي براي ارائه تصوير جديد و جذاب از جاذبه‌هاي متنوع طبيعي و گردشگري در زمين؛

تأكيد مضاعف بر حفظ محيط زيست در راستاي توسعه‌ي اكوتوريسم و جاذبه‌هاي گردشگري طبيعي كشور.

جلب سرمايه‌هاي خارجي و داخلي براي ايجاد تسهيلات و تجهيزات گردشگري در تمام نقاط جاذب گردشگري كشور؛

ايجاد هماهنگي بيشتر بين وزارت مسكن و شهرسازي، سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و وزارت كشور در سطح ملي از يك سو و استانداري‌ها، فرمانداري‌ها، شوراي شهر و شهرداري‌ها در سطوح منطقه‌اي و محلي از سوي ديگر در جهت حفظ ميراث فرهنگي شهرها و ايجاد شرايط مناسب قانوني، اجتماعي، فرهنگي و طبيعي، براي جذب جهانگردان.

رونق بخشيدن به صنايع و خدمات مرتبط با گردشگري از راه ارائه تسهيلات و ايجاد مشوق‌هاي لازم؛ و

تشويق و حمايت از ايجاد تأسيسات اقامتي و تفرجگاهي در همه نقاط كشور.

راهبردهاي سازماندهي فضايي

سطح‌بندي قلمروها، نقاط و محورهاي عمده‌ي گردشگري براساس راه‌هاي دسترسي، تسهيلات اقامتي و رفاهي و جاذبه‌هاي گردشگري(فرهنگي ـ طبيعي)

ايجاد مناطق و محورهاي ويژه و دهكده‌هاي گردشگري؛ و

تدوين قانون‌هاي جديد براي جلوگيري از انحطاط محيط زيست.

طرح جامع توسعه گردشگري كشور

طرح جامع گردشگري جمهوري اسلامي ايران، طرحي عملياتي براي مديريت و توسعه‌ي بخش گردشگري است. اين طرح به منظور تحقق گفت‌وگو بين ملت‌ها و تحكيم مناسبات ايران با ساير كشورها، ايجاد اشتغال براي جوانان و بيكاران، كمك به كاهش مهاجرت روستايي به شهرها، افزايش درآمدهاي ارزي كشور، افزايش سطح رفاه اجتماعي و دستيابي به توسعه پايدار گردشگري از جهات فرهنگي، اجتماعي و زيست محيطي تنظيم شده است. اين طرح پس از چند سال تلاش و كار مستمر كارشناسان داخلي و خارجي با مشاركت سازمان جهاني گردشگري (WTO) و برنامه‌ي عمران ملل متحد (UNDP) تدوين شده، كه كليات آن در سال 1381 تصويب و اجراي آن در سه افق 5، 10، 15 ساله(سال 2000 سال مبنا)، پيشنهاد شده است.

تاكنون در ارزيابي اين طرح، ديدگاه‌ها و نكات مختلفي ارائه شده است. براي مثال يكي از اهداف اين طرح ايجاد فرصت‌هاي اقتصادي سرمايه‌گذاري در مناطق روستايي ذكر شده است، اپيشنهاد شده است.

كمك به كاهش مما در بخش راهبردهاي توسعه گردشگري، سياست و خط مشي معيني در اين زمينه ارائه نشده و خلاء واضحي در اين زمينه وجود دارد.

هم‌چنين اهداف مندرج در طرح ملي توسعه گردشگري، فاقد جامعيت، صراحت و نظرات پيشرفته و تكامل يافته است. اجزا و عناصر اصلي از هماهنگي و هم‌آوايي لازم برخوردار نيست و موارد ضدونقيض به وضوح در آن ديده مي‌شود.

به طور كلي اين طرح با وجود تصويب آن در سال 1381، اجرا نشده و مقرر شده بود كه در ساختار جديد سازمان، با انجام اصلاحات و تغييراتي كار اجراي آن شروع شود، ولي اين مهم نيز تحقق نيافته است. البته مطالب و يافته‌هاي اين طرح به طور غيرمستقيم و موردي در طرح‌هاي توسعه گردشگري در كشور استفاده مي‌شود. بنابراين مي‌توان گفت خلاء وجود طرح جامع ملي توسعه‌ي گردشگري در كشور، از جمله طرح جامع توسعه گردشگري در كشور استفاده مي‌شود. بنابراين مي‌توان گفت خلاء وجود طرح جامع ملي توسعه‌ي گردشگري در كشور، از جمله طرح جامع توسعه گردشگري روستايي در كشور محسوس است.

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA MicrosoftInternetExplorer4

ماده 1- راهنماي گردشگري با داشتن شرط مندرج در ماده 2 اين آيين نامه به طور مستمر گردشگران داخلي و خارجي را در بازديد از اماكن تاريخي و مذهبي، آثار باستاني، موزه‌ها، نمايشگاه‌ها، كارگاه‌هاي صنايع دستي، بازار، مكان‌هاي طبيعي  و ساير جاذبه‌هاي گردشگري راهنمايي مي‌كند.

ماده 2- راهنمايان گردشگري ايران به دو گروه راهنمايان فرهنگي و راهنمايان طبيعت گردي تقسيم بندي مي‌شوند.

تبصره 1: راهنمايان گردشگري (هر دو گروه) مكلف به داشتن مجوز فعاليت (كارت رسمي راهنماي گردشگري) هستند.

تبصره 2: هر يك از راهنمايان گردشگري (فرهنگي و طبيعت گردي) ملزم به فعاليت در حوزه تخصصي خود هستند.

 

ماده 3- راهنمايان گردشگري مكلفند به هنگام راهنمايي كارت خود را همراه داشته باشند و آن را به سينه خود نصب نمايند.

تبصره: راهنمايان از پرداخت وروديه به اماكن تاريخي و آثار باستاني و موزه‌ها معاف مي‌باشند.

ماده 4- اعتبار كارت راهنمايي جهانگردي يك سال است و تجديد آن بلامانع است

ماده 5- دريافت دستمزد راهنمايان طبق تعرفه مصوب خواهد بود.

ماده 6- راهنماي گردشگري موظف است كه بر اساس مقررات اين آيين‌نامه رفتار نمايند. در صورتي‌كه راهنماي گردشگري مفاد اين آيين‌نامه را رعايت نكند و يا اعمالي خلاف شئون شغلي خود مرتكب شود، مطابق با قانون با او رفتار خواهد شد.

 

دستورالعمل اخلاقي و شغلي راهنمايان گردشگري
عضو "انجمن صنفي راهنمايان گردشگري استان تهران"

 

از يك راهنماي حرفه‌اي انتظار مي‌رود از قوانين، مقررات و عرف كشور پيروي كند.

يك راهنماي حرفه‌اي سياست‌هاي انجمن صنفي و كارفرمايي كه با آن همكاري دارد را مي‌داند و مطابق با آن رفتار مي‌كند. وفاداري به سياست‌هاي انجمن صنفي و كارفرما در طول مدت برگزاري تور، در زمره وظايف راهنما است.

 

يك راهنماي حرفه‌اي به هر تور به عنوان يك مأموريت جدي مي‌نگرد و فقط در صورت ناچاري آن را لغو مي‌كند.

يك راهنماي همواره با عملكرد منطقي و اخلاقي خود، ارتباطي مثبت را با همكارانش پايه ريزي مي‌كند.

 

يك راهنماي حرفه‌اي به دور از هرگونه تعصب و تنها بر اساس دانش و اطلاعات مستند خود، بي‌‌طرفانه و مشتاقانه مطالبش را يه مسافران و گردشگران ارائه مي‌دهد.

يك راهنماي حرفه‌اي زماني اجراي يك تور را مي‌پذيرد كه برنامه آن سفر را از پيش تهيه كرده باشد، چرا كه بايستي زمان‌هاي دقيق و محل‌هاي مورد بازديد و تمام جزئيات برنامه را در دست داشته باشد.

 

يك راهنماي حرفه‌اي براي علائق و ارزش‌هاي مورد نظر گروه خود احترام قائل است و ديدگاه شخصي‌اش را درباره موضوعات بحث برانگيزي مانند تمايلات شخصي افراد، مذهب و سياست با مسافران درميان نمي‌گذارد.

يك راهنماي حرفه‌اي درباره شهر مورد بازديد، اطلاعات گسترده‌اي از قبيل تاريخ و معماري و فرهنگ و سياست و باورها و اعتقادات مردم آن‌جا دارد. ضمنا وي از نمايشگاه‌هاي جديد، رويدادها و برنامه‌هاي فصلي و آخرين تغييرات صورت گرفته در شهر و مكان مورد بازديدش باخبر است.

 

يك راهنماي حرفه‌اي بهترين راه‌ها و جاده‌ها را براي هر تور مي‌داند. همچنين با قوانين راهنمايي و رانندگي به خوبي آشنا است. او با آرامش، مؤدبانه و به موقع اطلاعات لازم را با راننده درميان مي‌گذارد.

يك راهنماي گردشگري بهداشت فردي را رعايت كرده و در تمام تورها با پوششي آراسته و مناسب حاضر مي‌شود.

 

يك راهنماي حرفه‌اي به عنوان نماينده فرهنگ كشورش، از مسافران به گرمي استقبلا مي‌كند و در طول سفر با آنان رفتاري دوستانه و محبت آميز، اما رسمي دارد و مهم‌تر اين‌كه ميان آنان تمايزي قائل نمي‌شود.

يك راهنماي حرفه‌اي بعد از هر سفر تجربيات خود را ياد داشت مي‌كند و آن را در اختيار انجمن صنفي قرار مي‌دهد . سپس اين گزارش در صورت لزوم از طرف انجمن صنفي به سازمان ميراث فرهنگي،صنايع دستي و گردشگري ارائه مي‌شود.

 

يك راهنماي حرفه‌اي از سوالات گردشگران استقبال مي‌كند و با درايت و هوشمندي به آنان پاسخ مي‌دهد. وي در صورت ندانستن پاسخ صحيح و قانع كننده

از سوال كننده تشكر مي‌كند و به دنبال فرصتي مناسب خواهد بود تا جواب را بيابد.

 

يك راهنماي حرفه‌اي بر اساس قراردادي كه با كارفرما دارد، حق و حقوق خود را به طور كامل مطالبه مي‌كند و به دنبال كسب درآمد از راه‌هاي غير اخلاقي نيست.

/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-bidi-font-family:Arial;}

يكى از رايج‌ترين اشكال گردشگري نوين تفريحى نوعى از توسعه گردشگري مبتنى بر ايجاد تفريحگاه (استراحتگاه) براى گردشگران است. يك تفريحگاه گردشگري را مى‌توان به‌عنوان يك مقصد گردشگري تعريف كرد كه نسبتاً خودكفا است. اين نوع تفريحگاه‌ها معمولاً دامنهٔ وسيعى از خدمات و امكانات گردشگري از جمله امكانات تفريحى و استراحتى را ارائه مى‌كند. به‌علت روند كنونى كه بيشتر گردشگران خواهان مشاركت در فعاليت‌هاى تفريحي، ورزشي، فرهنگى و ساير فعاليت‌ها هستند، تفريحگاه‌ها در حال حاضر بر تأمين خدمات و امكانات بسيار متنوع تأكيد دارند. اين امكانات غالباً تسهيلات عمدهٔ تجارى و برگزارى كنفرانس‌ها و جلسات را دربردارند.

بعضى از تفريحگاه‌ها در جاهائى قرار دارند كه دستخوش تغييرات فصلى آب‌وهوا هستند (تابستان و زمستان يا هواى خشك و باراني) و به‌طور سنتى پذيرائى از ورود ميهمانان فصول مختلف را تجربه كرده‌اند. روند كنونى در اين نوع تفريحگاه‌ها ارائه امكانات و خدمات براى تمام فصول سال است، و غالباً از انواع مختلفى از ميهمانان در فصول مختلف پذيرائى مى‌كنند. بسيارى از تفريحگاه‌ها علاوه بر دارا بودن امكانات خود براى استفادهٔ گردشگري به‌عنوان پايگاهى نيز براى گردشگرانى كه به تماشاى جاهاى ديدنى به نواحى اطراف مى‌آيند خدمات مى‌دهند.

تفريحگاه‌ها به چندين نوع از جاذبه‌ها و فعاليت‌ها گرايش دارند - استراحت و تفريح ساحلي، ورزش‌هاى آبى در درياچه و مناطق ساحلى اقيانوس‌ها، تفريحات آبى و ورزش‌هاى رودخانه‌اي، اسكى زمستاني، پياده‌روى تابستانى و اسب‌سواري، گلف و تنيس، تسهيلات تندرستى مرتبط با چشمه‌هاى آب معدنى يا آب و هواى خشك تابستاني، آثار باستانى و تاريخى و پارك‌هاى ملي؛ يا تركيبى از اين ويژگى‌ها بعضى از تفريحگاه‌ها بسيار وسيع و داراى انواعى گوناگون از محل‌هاى اقامت، از جمله واحدهاى خودكفاء، و تسهيلات تفريحى و تجارى زياد هستند. تفريحگاه‌هاى ديگر ممكن است فقط از يك هتل تشكيل شده باشند ولى باز هم گستره‌اى از فعاليت‌ها، امكانات و خدمات را ارائه دهد. تفريحگاه‌هاى نوع 'خلوت' ممكن است كوچك و دورافتاده باشند، ولى خدمات و تسهيلاتى با سطح كيفى بالا داشته باشند. اين نوع تفريحگاه‌ها از ميهمانانى كه خواهان يك محيط دورافتادهٔ آرام هستند پذيرائى مى‌كنند. روستاهائى كه گردشگران تعطيلات خود را در آنجا مى‌گذرانند از اين نوع تفريحگاه‌ها هستند

تفريحگاه‌هاى يكپارچه آن تفريحگاه‌هائى هستند كه به دقت به‌عنوان موجوديت‌هاى انفرادى برنامه‌ريزى شده‌اند، هر چند كه تفريحگاه‌هاى بزرگ‌تر يكپارچه معمولاً مرحله به مرحله در يك دورهٔ طولانى احداث مى‌شوند. اغلب ناحيه‌هاى تفريحى جديد به دقت برنامه‌ريزى مى‌شوند تا به‌طور كارآمد كار كنند و محيطى جالب براى گردشگران فراهم آورند، در عين حال هيچ‌گونه مشكل جدى محيطى و اجتماعى ايجاد نكنند. تفريحگاه‌هاى برنامه‌ريزى‌نشدهٔ زيادى نيز در بخش‌هاى مختلف دنيا وجود دارند، ولى بعضى از آنها دچار مشكلات اجتماعى و محيطى شده‌اند و نيازمند توسعهٔ مجدد هستند

تفريحگاه‌هاى شهرى كاربرى‌هاى معمول زمين و فعاليت‌هاى يك اجتماع شهرى را در خود جمع مى‌كنند، ولى از لحاظ اقتصادى بر روى فعاليت‌هاى تفريحى تكيه مى‌كنند. اين تفريحگاه‌ها، هتل‌ها، ساير انواع محل‌هاى اقامت و امكانات و خدمات متنوع گردشگري را دربردارند. اين تفريحگاه‌ها، ويژگى‌‌هاى مهم جذاب را در خود جاى داده‌اند يا نزديك آنها واقع شده‌اند، از قبيل سواحل يا امكانات اسكي. تفريحگاه‌هاى شهرى غالباً از ابتدا به‌عنوان آبادى‌هاى يكپارچه برنامه‌ريزى‌شده بودند. بسيارى از اين جاها در حال حاضر در معرض عمران مجدد هستند و كنترل‌هائى را به‌منظور بهبود بخشيدن به كيفيت محيطى و كارآئى اقتصادى اعمال مى‌كنند. بعضى از تفريحگاه‌هاى جديد برنامه‌ريزى‌شده شهرك‌هاى جديدى را در كنار خود دارند كه اشخاص شاغل در تفريحگاه در آنجا زندگى مى‌كنند. بنابراين شهرك‌هاى مزبور به‌عنوان شهرك‌هاى تفريحى خودكفا عمل مى‌كنند

/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin-top:0in; mso-para-margin-right:0in; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0in; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

پنج مقصد گردشگري در پنج كشور جهان در صدر فهرست مكان‌هايي قرار دارند كه گردشگران بيشترين اقدام به خودكشي را در آنجا دارند. سايت «تريپ ادوايزر» در گزارشي به معرفي پنج مقصد گردشگري در پنج كشور جهان پرداخته كه طي سال‌هاي اخير بيشترين آمار خودكشي به‌ويژه خودكشي گردشگران را به خود اختصاص داده‌اند.

** «برج ايفل» ـ فرانسه

«برج ايفل» در شهر پاريس، پايتخت فرانسه، تا سال 1929 ميلادي مرتفع‌ترين ساختمان جهان بود و در حال حاضر در كنار موزه‌ي لوور و كاخ ورساي، يكي از سه جاذبه اصلي پايتخت فرانسه به شمار مي‌رود. برج ايفل توسط معماري به نام «گوستاو ايفل» در سال 1889 ميلادي به عنوان هسته‌ي مركزي نمايشگاه بين‌المللي پاريس ساخته شد.

اين برج تا 10 سال پس از ساخت بدون آسانسور بود و بازديد‌كنندگان مجبور بودند براي ديدن منظره‌ي شهر پاريس از هزاران پله بالا بروند تا اين‌كه در سال 1899 ميلادي برج ايفل به آسانسور مجهز شد. برج ايفل در سال‌هاي بعدي به ميله‌هاي حفاظتي به منظور جلوگيري از اقدام به خودكشي بازديد‌كنندگان مجهز شد، هرچند تا به حال نزديك به 500 نفر با پرتاب كردن خود از اين برج اقدام به خودكشي كرده‌اند.

** «پل گلدن‌گيت»ـ آمريكا

«پل گلدن‌گيت» روي تنگه‌اي در شمال آمريكا كه خليج سانفرانسيسكو را به اقيانوس آرام متصل مي‌كند، در سال 1937 ساخته شد و تا سال ۱۹۶۴ با طول 2737 متر، طولاني‌ترين پل معلق دنيا به حساب مي‌آمد.

اين پل جاذبه‌ي نخست گردشگري شهر سانفرانسيسكو و يكي از جاذبه‌هاي گردشگري كشور آمريكا است، اما طي سال‌هاي اخير حدود 300 گردشگر با پرت‌ كردن خود از اين پل و يا دو برج آن، اقدام به خودكشي كرده‌اند. اين در حاليست كه در زمان ساخت اين پل كه چهار سال به طول انجاميد، 30 نفر به دليل وزش بادهاي شديد از پل سقوط كرده و جان باختند.

** «آبشار نياگارا» ـ مرز آمريكا و كانادا

«آبشار نياگارا» در مرز دو كشور آمريكا و كانادا كه در ماه‌هاي اخير با نورپردازي زيبا، رشد چشمگير گردشگران را به همراه داشته است، تركيبي از دو آبشار بسيار بزرگ و يك آبشار كوچك است كه بر روي رودخانه‌ي نياگارا واقع شده‌اند. از لحاظ موقعيت جغرافيايي آبشار نياگارا در مرز ايالت نيويورك در كشور آمريكا و در جنوب استان اونتاريوي كانادا قرار دارد و تاكنون حدود 400 نفر با پرت‌كردن خود از اين آبشار، خودكشي كرده‌اند. هرچند كه تعدادي از آنها زنده مانده‌اند.

** پارك ملي «گرند كنيون» ـ آمريكا

«پارك ملي گرند كنيون» در ايالت آريزوناي آمريكا، يك دره‌ي رنگارنگ بريده شده توسط رودخانه‌ي كلرادو واقع در ايالت آريزونا است كه از آن به عنوان يكي از تماشايي‌ترين نمونه‌هاي فرسايش طبيعي در جهان نام برده مي‌شود. از سال‌ها قبل با راه‌اندازي يك سازه‌ به شكل نعل اسب بر روي بخشي از اين دره با كف شيشه‌اي، بازديدكنندگان اين دره زيبا كه بيشتر آنها گردشگر هستند، رشد چشمگيري يافته كه در اين ميان حدود 200 تن با پرت‌كردن خود به عمق دره اقدام به خودكشي كرده‌اند.

** آبشار ويكتوريا ـ مرز زيمبابوه و زامبيا

«آبشار ويكتوريا» در مرز دو كشور زيمبابوه و زامبيا كه در سال‌هاي اخير به واسطه‌ي استقرار آرامش در زيمبابوه و زامبيا و برگزاري جام‌جهاني فوتبال در آفريقاي‌جنوبي گردشگرانش رشد چشمگيري داشته‌اند، با 1700 متر عرض، بزرگ‌ترين آبشار جهان به شمار مي‌رود.

اين آبشار سال‌هاست جاذبه‌‌ اصلي گردشگري زيمبابوه و زامبيا محسوب شده و گردشگران مي‌توانند با استفاده از چندين فروند هليكوپتر، آبشار ويكتوريا را از نزديك مشاهده كرده و يا از پارك ملي زامبزي با مساحت 56 هزار هكتار كه صدها گونه‌ي جانوري و گياهي را در خود جاي داده ديدن كنند. اين در حاليست كه تاكنون حدود 150 نفر با پرت كردن خود از اين آبشار خودكشي كرده‌اند.

/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

به آن دسته از واحدهاي اقتصادي كه به منظور برآورده كردن نيازهاي مسافران اعم از خواب و خوراك واستراحت در طول مسافرت و در مقصد سفر ايجاد شده است تأسيسات پذيرايي گردشگري مي‌گويند. اين تأسيسات براساس موقعيت جغرافيايي،‌ نوع مالكيت، هدف اقتصادي، دورة بهره‌برداري،‌شيوة پذيرايي از جهانگردان و نوع ساختمان و افراد استفاده كننده از آن، به چند گروه زير تقسيم مي‌شوند.

1-   تأسيسات پذيرايي گردشگري بسته به موقعيت جغرافيايي: تأسيسات پذيرايي ساحلي (پلاژها)، شهري (مهمان سراها،‌اردوگاهها) جنگلي (كلبه‌هاي چوبي).

2-     تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس نوع مالكيت: تأسيسات پذيرايي كه به وسيلة اشخاص و بخش خصوصي ايجاد شده‌اند مانند خانه دوم، تأسيسات پذيرايي كه به وسيلة مؤسسات دولتي يا مشتركاً به وسيلة بخش خصوصي ودولتي ايجاد مي‌شوند مانند مهمان‌سراها،‌ غذاسراها و اردوگاه‌ها.

3-     تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس گروه‌هاي استفاده كننده: غذاسراها و مهمان‌خانه‌ها كه اغلب مورد استفادة اشخاص مسن و ثروتمند قرار مي‌گيرند. يا اردوگاههاي گردشگري كه اغلب پذيراي جوانان است. و بالاخره اردوهاي تعطيلاتي كه مورد استفادة اطفال و نوجوانان است.

4-     تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس دورة بهره‌برداري:‌تأسيسات پذيرايي يك فصلي مانند پلاژها و خانه‌هاي چادري،‌تأسيسات پذيرايي چند فصلي مانند مهمانسراها،‌ خانه‌هاي جوانان.

5-     تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس نوع و مدت عرضة خدمات:‌ الف) تأسيسات پذيرايي ارائه دهندة غذا مانند غذاسراها،‌قهوه‌خانه‌ها:‌اماكن تفريحي نظير سينماها،‌كاباره‌ها ونقاط تفريحي نظير بوستان‌ها. اين قبيل مؤسسات نوعاً‌خدماتي را براي مدتي كوتاه به جهانگردان يا افراد بومي عرضه مي‌كنند. ب) تأسيسات پذيرايي گردشگري نظير مهمان‌سراها،‌ شبانه‌روزي‌ها، اردوگاه، خانه جوانان. اين نوع تأسيسات علاوه بر اين كه ممكن است خدماتي نظير آنچه در مؤسسات خدماتي كوتاه مدت به افراد عرضه مي‌شود، ارائه دهنده افراد مي‌توانند به طور موقتي يا طولاني در آن ها اقامت كنند.

6-     تأسيسات پذيرايي گردشگري براساس نوع بنا: الف) تأسيسات پذيرايي متحرك مانند چادر، كاروان، ب) تأسيسات پذيرايي ثابت مانند مهمان خانه‌، شبانه‌روزي، ويلا.

نظر به اهميت بسيار تأسيسات پذيرايي دائمي به ويژه مهمان‌پذيرها، مهمان‌سراها و قهوه‌خانه‌ها و غذاسراها به بررسي آنها مي‌پردازيم.

 

شناخت صنعت گردشگري با رويكرد سيستمي دكتر محمود ضيايي، مژگان تراب احمدي انتشارات علوم اجتماعي

درسال‌هاي اخير متناسب با گسترش نظام علمي گردشگري در موسسات آموزش عالي كشور، كتابهاي منتشر شده در زمينه آشنايي با سيستم گردشگري رشد چشمگيري داشته است. كتاب حاضر نيز در زمره‌ي اين كتاب ها قرار مي‌گيرد. اما دو مشخصه آن را از كتابهاي مشابه متمايز مي كند. يكي رعايت اختصار در عين حفظ جامعيت و مفيد بودن؛ براي اين منظور تلاش شده حتي الامكان مباحث كتاب به صورت شماتيكي در قالب اشكال، نمودار و جداول ارائه گردند. ديگري حاكميت رويكرد سيستمي (نظام گرا)؛ اين مهم در ساختار، ترتيب و توالي مطالب كتاب نمود يافته است. اميد است توجه نويسندگان به اين نكات به تسهيل و تسريع فرايند يادگيري و درك مطالب گسترده و پيچيده گردشگري توسط دانشجويان و ساير خوانندگان كتاب كمك نمايد.

تلفن:22084942-66428239-09128024581

از آنجا كه يكي از مهمترين اركان علم گردشگري در ايران منابع و ماخذي است كه در دسترس مخاطبان اعم از كتاب، مقاله، پژوهش و ... قرار مي گيرد به معرفي اين كتاب پرداخته شده است اميد است كه با تهيه و فراهم شدن فرصت مطالعه كتاب در تحليل آن مطلبي نگاشته شود كه در سايت شخصي تحت عنوان بررسي منابع و ماخهذ گردشگري ايران قرار گيرد. با اين وجود براي نويسندگان آرزوي موفقيت روزافزون داشته و انتشار كتاب هاي ديگر از ايشان را به انتظار مي مانيم.

كتاب " برنامه ريزي و توسعه گردشگري " ترجمه  دكتر صادق صالحي و محمود حسن پور (اعضاي هيأت علمي گروه مديريت جهانگردي دانشگاه مازندران) توسط دانشگاه مازندران به چاپ رسيده است.

اين كتاب به منظور كمك و ياري به تمام كساني تدوين شده است كه در توسعه­ي راهبردهاي گردشگري مقاصد گام برداشته­اند. همچنين اين كتاب به صورت گام به گام، پيوسته و عميق، مباحثي را در جهت ارائه­ي اقدامات اجرايي در مسير برنامه ­ريزي و بازاريابي مقاصد در سطوح محلي و منطقه­ اي ارائه مي­نمايد.

اين كتاب از مباحث تئوريك سنتي در خصوص اصول توسعه­ ي گردشگري و تمركز بر طرح­ هاي جامع (كه در گذشته مرسوم بود) پرهيز كرده است و با نگاه سيستمي بر چگونگي برنامه­ ريزي، سعي در ارائه خودآموزي دارد كه در آن توضيح عناصر مختلف، گام­ هاي عملي و فعاليت­ هاي مورد نياز در تهيه ­ي راهبرد توسعه­ ي گردشگري، هدف اصلي قرار گرفته است.

كتاب مذكور بر ارائه چك ليست­ه ايي جهت تشويق كاربران به ارزيابي پتانسيل­هاي گردشگري منطقه­ ي محل زندگي خود تأكيد بسيار دارد. گام­ها و فعاليت­هاي مذكور نيز بر اساس تئوري­هاي برنامه ­ريزي و بازاريابي گردشگري استوار است كه به صورت كاربردي و قابل اجرا براي گستره­اي از مقاصد و منابع محلي (گردشگري تاريخي، فرهنگي، روستايي، ساحلي و رويدادها) قابل استفاده خواهد بود. لازم به ذكر است كه فرايند و نگاه عميق و همراه با جزئيات اين كتاب در سطح مقاصد گردشگري است و تلاش دارد تا اصول اساسي و فرايندهاي ضروري در برنامه­ ريزي و توسعه­ ي مقاصد گردشگري (سطح محلي و سايت ­هاي گردشگري) را تشريح نمايد.

"از آنجا كه يكي از مهمترين اركان علم گردشگري در ايران منابع و ماخذي است كه در دسترس مخاطبان اعم از كتاب، مقاله، پژوهش و ... قرار مي گيرد به معرفي اين كتاب پرداخته شده است اميد است كه با تهيه و فراهم شدن فرصت مطالعه كتاب در تحليل آن مطلبي نگاشته شود كه در سايت شخصي تحت عنوان بررسي منابع و ماخهذ گردشگري ايران قرار گيرد. با اين وجود براي نويسندگان آرزوي موفقيت روزافزون داشته و انتشار كتاب هاي ديگر از ايشان را به انتظار مي مانيم."

كشور برزيل هم ‌اينك با موجي از منافع سرشار و اعتبارات بين‌المللي در بخش اكوتوريسم خود مواجه ‌است‌. مسلماً اين ويژگي به ارتقاء شرايط حفاظت از منابع طبيعي در كشوري خواهد انجاميد كه هنوز سطح‌آگاهي از ارزش‌هاي زيست‌محيطي آن پائين‌تر از حد انتظار است‌، ولي بهر حال منشاء برخي تهديدات ناشي‌از گردشگري كنترل نشده و بروز اثرات جدي بر زيست بومهاي طبيعي خواهد بود. لذا صندوق در برزيل ‌اقدام به تدوين برنامه‌اي جهت توانمندسازي و افزايش آگاهي هاي عمومي در سطوح محلّي و ملي نموده تا از اين طريق‌، نوعي اكوتوريسم روستائي و قانونمند پي‌ريزي و محقق گردد.

مولفه‌هاي اصلي اين برنامه عبارتند از:

·   طرح و ارزيابي روش‌شناسي آموزشي براي اكوتوريسم روستائي براساس هشت طرح آزمايشي‌ (نمونه‌) و متناسب و با ويژگي‌هاي طبيعي منطقه و نوع اكوتوريسم مورد نظر

·        تدوين يك دستورالعمل آموزشي و توجيه آموزشگران به استفاده از روش‌هاي مختلف در مناطق‌گوناگون كشور

·        تلاش براي توسعه و پي‌ريزي يك نظام صدور پروانه بهره‌برداري مفيد براي اكوتوريسم در سطح ملي‌

  در فرآيند آموزش‌، ملاحظات مربوط به حفاظت از عرصه‌ها و ارزش‌ها و نيز رشد بخش اشتغال قابل بررسي است‌. بعلاوه با استفاده از يك رهيافت ضابطه‌مند و منظم‌، برگزاري دو كارگاههاي آموزشي در سال ‌و ارائه مساعدتهاي فني به پروژه‌هاي ميداني نيز پيش‌بيني شده است‌. برگزاري كارگاهها در محيط مشاركتي ‌و با بهره‌برداري از تجربيات مفيد فراگير آن در جهت بهبود روش‌هاي اجرائي صورت خواهند پذيرفت‌. دستاوردهاي اين اقدام شامل ضرورت جذب پرسنل فني به جاي توجه اكيد به تدوين دستورالعمل براي‌تشكل هاي محلّي‌ و لزوم اختصاص يك دوره زماني دو ساله براي انجام مشاوره و پژوهش در حوزه ‌اكوتوريسم روستائي است‌.

صندوق حمايت از وحوش در كنار فعاليت پيرامون آئين‌نامه صدور پروانه‌، نيازمنديهاي لازم براي تحرك ‌دولت برزيل به سمت اطلاع‌رساني اصول و مقررات اكوتوريسم در سطح فدرال و ملي را نيز تعقيب مي‌كند.

از ويژگي‌هاي مهم اين رهيافت در برزيل‌، توزيع و اطلاع‌رساني تجربيات عملي است‌. يكي از پروژه‌هاي ‌نمونه كه با حمايت صندوق در برزيل بخوبي در حال اجراست بعنوان اولين ابتكار اين كشور در زمينه‌اكوتوريسم روستائي شناخته مي‌شود. اين پروژه در منطقه‌اي آبگير بنام سيلوز([1]) بفاصله 300 كيلومتري‌مناوس‌([2]) واقع بوده و با حمايت برخي عوامل دست‌اندركار محل‌، ضمن جلوگيري از صيد تجاري‌، به‌حفاظت از منابع شيلاتي اصيل مشغول مي باشد. انجمن حفاظت محيط‌زيست و ارزش‌هاي فرهنگي سيلوزنيز با هدف مديريت آبگيرها و تقويت فرآيند حفاظت از منابع محلي تأسيس گرديده است‌. در اين منطقه‌يك مهمانسراي طبيعي (مُتل‌) در سال 96 ساخته شده كه توسط مردم محلّي اداره مي‌گردد و 20% از سودخالص آن صرف هزينه‌هاي مديريت ذخائر و عرصه‌ها مي گردد.

1- Silvers

2_  Manaus

st1:*{behavior:url(#ieooui) } /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin-top:0in; mso-para-margin-right:0in; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0in; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin-top:0in; mso-para-margin-right:0in; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0in; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

فرهنگ را مي توان در دو گروه كلي بخش بندي كرد كه از نظر فهم گردشگري، امروزه اهميت بسياري دارد. از اين نظر فرهنگ به دو بخش سنتي و مدرن قابل تقسيم است. و در اين دو بعد داراي چشم اندازهاي متفاوتي مي باشد. آنچه كه در گردشگري بيشتر مدنظر است پردازش جلوه هاي مختلف فرهنگ هاي سنتي مي باشد. در جهان سنتي،‌ فرهنگ در قالب هاي انديشگي و رفتار هايي شكل مي گيرد كه در هر جامعه اي بنياد زندگي جمعي را تشكيل مي دهند و از نسلي به نسل ديگر انتقال مي يابد. هنجارهاي فرهنگ سنتي برگرفته از ميراثي است كه به نسل امروزي رسيده است. اين فرهنگ سنتي با توجه به شكل گيري نوستالژي در جوامع  پسا صنعتي مي تواند جاذب گردشگراني باشد كه خواهان يافتن مكانهايي با فرهنگ سنتي هستند تا اصالت معنايي را در آن تجربه كنند.‌از اين رو فرهنگ سنتي بخصوص پا گرفته از گذشته هاي دور در نواحي مختلف، كه هنوز داراي اصالتي فرهنگي هستند، مي توانند گردشگران بسياري را به خود جذب كند. بر اين مبنا است كه برخي نويسندگان بر فرهنگ تاكيد مي كنند و نقش آن را در شكل گيري، رشد و توسعه گردشگري اساسي مي دانند و فرهنگ را سنگ بناي توسعه گردشگري در نظر مي گيرند

در اين ميان پذيرش گردشگران در يك منطقه از نقطه نظر اجتماعي و فرهنگي ، نحوه كنش پذيري و پويايي فرهنگ جوامع محلي در قالب احياء آداب و رسوم و سنت ها شكل مي گيرد و همچنين بازديد گردشگران از اين جوامع به يك تجربه گردشگري منتهي مي گردد . نوع و نحوه برخورد ميزبان ـ گردشگر را در يك منطقه مي توان از سه ديدگاه مورد توجه قرار داد . نخستين ديدگاه شيوه برخورد بين گردشگر ـ ميزبان را به صورت پديده اي قابل شناسايي با شماري از پيامدهاي مثبت و منفي به تصوير مي كشد‌كه ارزيابي آن بستگي به نگرش محقق به مسير صحيح تحقيق و توسعه خواهد داشت( نگرش تعاملي)‌. دومين ديدگاه ، ديدگاه كاركردي عناصر مختلف جامعه مي باشد كه ممكن است تغييري را به عنوان نتيجه مستقيم گردشگري ـ نظير رفتار اخلاقي ، زبان و بهداشت ـ تجربه كند(نگرش گسستي).سومين ديدگاه عمدتاً جنبه هاي تغيير فرهنگي را در نظر مي گيرد كه ناشي از نفوذ گردشگران در باز نگري مهارت ها و رسوم سنتي مانند صنايع دستي مي باشد (نگرش پيوستي ).

گردشگري به عنوان يك امر فرهنگي در دوسويه جريان گردشگري در‌ يك مكان تعامل ها وتبادل هاي را سبب مي شود و با انسان ها و انگيزه ها ، خواست ها ، نياز ها و آرزوي هاي آنها كه منبعث از فرهنگ جامعه است ، در ارتباط مي باشد.‌توسعه گردشگري به عنوان يك پديده فرهنگي‌ موجب مي شود فرصت كافي براي تبادل فرهنگي بين گردشگر و جامعه ميزبان به وجود آيد ، بر اين مبنا آنان مي توانند يكديگر را بهتر درك كرده و به فرهنگ هم بيشتر احترام بگذارند.فرهنگ به عنوان نظام نمادهايي كه يك جامعه مي آفريند وبه كار مي برد تا خود را سامان دهد و به واسطه آن كنش متقابل را تسهيل نموده و رفتارها را قاعده مندسازد به واسطه انطباق و سازگاري با محيط زيست و كنش متقابل با ديگران تحرك مي يابد و باز تفسير مي شود.

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA

/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin-top:0in; mso-para-margin-right:0in; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0in; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-bidi-language:FA;}

گردشگري در اين ميان يكي از شيوه هاي كنش متقابل فرهنگي مي باشد كه به واسطه تفسير تجربه هاي گردشگري از فرهنگ محلي كنشي متقابل را نمايان مي سازد. از اين رو مي توان آثار و پيامدهاي مثبت و منفي فرهنگي ناشي از گردشگري را در جوامع و اجتماعات محلي به صورت زير بيان نمود :

پيامدهاي مثبت

·        اگر منافع گردشگري به درستي توزيع گردد مي تواند سطح زندگي مردم را بهبود بخشد.توسعة گردشگري با ايجاد مشاغلي در بخش هاي مختلف اقتصادي ، ونيز باافزايش درآمد افراد به واسطة پديد آوردن مشاغل جديد با دستمزد بهتر ، برساختاراجتماعي تاثير مي گذارد.از طرفي توسعة گردشگري بخشي از اعتبارات لازم را براي بهبود بخشيدن به خدمات و تسهيلات جوامع محلي را تامين مي كند.گسترش تسهيلات شهري ، زير ساخت ها و تسهيلات اجتماعي ـ فرهنگي به واسطة توسعة گردشگري موجب شتاب گيري شهر نشيني‌ در مفهوم مثبت آن و جلوگيري از جريان يافتن سيل روستاييان به سمت شهرها و مراكز صنعتي مي گردد.

·        با توسعةگردشگري ، اقشار اجتماعي تازه‌اي پا مي گيرند و مدارس رسمي توسعه مي يابند. از طرفي در پي مبادلاتي كه ميان مردم محل وگردشگران صورت مي گيرد ساختار خانواده به نوسازي مي‌گرايد و زنان و جوانان در چارچوب اين ساختار جديد آزادي بيشتري به دست مي آورند. تمام اينها حكايت از افزايش پويايي اجتماعي در اثر توسعه گردشگري دارد.

·        گردشگري داخلي مي تواند موجب گسترش يكپارچگي و همگرايي اجتماعي ـ فرهنگي در سطح كشور و تقويت وحدت ملي گردد.به ويژه در كشورهاي در حال توسعه‌اي كه در آنها گروه هاي قومي متعدد و مذاهب مختلف در كنار هم حضور دارندتحرك اتباع كه همايش مردم ، مذاهب ، اقوام و گروه هاي اجتماعي را ممكن مي سازد مي تواند وحدت ملي را قوام بيشتري بخشد.

·        گردشگري مي تواند ميراث فرهنگي منطقه‌اي را كه در صورت عدم توسعة عقلايي گردشگري و در نتيجه تحقّق توسعه عمومي از دست خواهد رفت ، حفظ نمايد.گردشگري چنانكه به خوبي برنامه ريزي شود مي تواند نيروي پر‌تواني براي حفاظت از ميراث فرهنگي و طبيعي هر منطقه باشد.الگوهاي فرهنگي موجود در زمينه مذهب ، سنّت ها ، جشن ها ، سبك زندگي ، فعاليت هاي اقتصادي وسنّتي ، سبك معماري محلي ، هنر وصنايع دستي ، لباس، هنرهاي نمايشي، موسيقي و رقص جاذبه هاي مهمي براي گردشگران محسوب مي شوند و اگر از دست گردشگري در آن مكان شكل نخواهد گرفت.گردشگري كمك مي‌كند تا حفظ اين يادبودها و الگوها توجيه شود. در برخي از نقاط ، گردشگري مي تواند محرّك احياي ارزش‌هاي محلي و الگوهاي فرهنگي شوند كه ممكن است از ميان روند.توسعه گردشگري هرچند موجب جهش هاي اجتماعي مشابه با جهش هاي ناشي از صنعتي شدن جوامع محلي مي گرددولي گردشگري برخلاف صنعت مي تواند هنرهاي مردمي ، سنّت ها و عادات كهن را از نو زنده كند و نسبت به حفظ ميراث فرهنگي و طبيعي نيز ايجاد علاقه نمايد.

·        گردشگري مي تواند به توسعه و نگهداري موزه ها ، سالن‌هاي تئاتر و ديگر تسهيلات فرهنگي جامعه كمك نمايد. اين تسهيلات تاحدودي از پشتيباني گردشگري بهره مند مي شوند ولي مردم محلي هم از آن منتفع مي گردند.

·        وقتي مردم محلي مشاهده كنند كه گردشگران به فرهنگ آنان با ديده تحسين مي نگرند احساس مباهات به فرهنگ خودي در آنان تقويت يا حتي زنده خواهد شد.اين نكته به ويژه در مورد برخي از جوامع سنّتي صدق مي‌كندكه دستخوش رشد شتابان و دچار از دست رفتن حس اعتماد به فرهنگ خودي شده اند.

·        توسعه گردشگري مي تواند فرصت هايي را براي برقراري مبادلات فرهنگي ميان گردشگران و مردم محل فراهم سازد تا بدين ترتيب دو طرف با فرهنگ يكديگر بيشتر آشنا شوند و به تدريج به فرهنگ هم احترام گذارند.مبادلات فرهنگي حاصل از گردشگري موجب وسيع تر شدن افق انديشة طرفين ، كاهش پيشداوري‌ها و نزديك‌تر شدن انسان ها به يكديگر مي‌شود.

·        علاوه بر آن گردشگري مي تواند در پيرامون كنش فهم ارتباطي و گردشگري اجتماعي مستقل از امر سرمايه‌داري ، فضايي را پديد آورد كه در آن الزامات گردشگري با هدف اخلاقي سازمان هاي جهاني گره خورد  واز گردشگري براي ارتقاي صلح و تفاهم ميان ملت‌ها و حفظ و تكريم هويت هاي فرهنگي استفاده شود

پيامدهاي منفي

·        تراكم بيش از حد گردشگران در بعضي از مقاصد گردشگري ممكن است به برانگيختن خشم ،ناراحتي و حس دشمني ساكنان محلي نسبت به گردشگران منجر شود.اگر جريان گردشگري به يك منطقه بسيار زياد باشد، جاذبه ها و اماكن تفريحي ، رستوران ها ، تسهيلات خريد وحمل ونقل توسط گردشگران بيش از اندازه استفاده مي شود و افراد محلي نمي توانند به راحتي از آنها بهره برداري كنند.اگر ساكنان محلي، از دسترسي به اماكن تفريحي محروم شوند، رنجش و خشم آنها شديدتر مي شود.علاوه بر آن اگر ساكنان محلي از مزاياي اقتصادي گردشگري همانگونه كه در بالا بدان اشاره شد منتفع نگردنند و منافع آنها توسط افراد غير بومي كنترل شود ، رنجش و ناراحتي آنها از اين هم بيشتر خواهد شد

·        با توجه به شكنندگي خاص ميراث فرهنگي ممكن است توسعة گردشگري موجب صدمه ديدن اصالت الگوهاي فرهنگي محلي گردد.مردم محلي كه به شيوه سنّتي زندگي مي كنند مي تواننددر تماس با گردشگران براي هميشه دچار استحاله شوند.

·        ممكن است ديدار بيش از حد گردشگران از مكان‌هاي تاريخي و باستاني مهم موجب ويراني تدريجي آنها شود.اين ويراني ممكن است ناشي از بي توجهي به ظرفيت پذيري محل مزبور باشد يا حاصل فعاليت هاي سود جويانه گردشگران نا فرهيخته باشد.

·        ممكن است به واسطه افراط در ايجاد جذابيت گردشگري ، برخورد بيش از حد تجارت مآبانه‌اي با كه‌جلوه هاي فرهنگي در مقاصد گردشگري صورت مي گيرد، اعتبارو اصالت مناسك مذهبي ، عادات وسنن ، جشن‌ها ، صنايع دستي ، موسيقي، رقص و ديگر الگو هاي فرهنگي به واسطة ارائه نامناسب و ناشايست آنها به عنوان جاذبه‌هاي گردشگري از دست برود وبه عبارتي ارزش هاي محلي مبدّل به كالا شود.

·        ممكن است به واسطه ايستارهاي مصرفي گردشگري ، مردم مقاصد گردشگري بخصوص جوانان دچار عارضه تشبّه به بيگانگان شوند و از الگوهاي رفتاري و پوشاكي گردشگران تقليد كنند ؛ تقليدي كه بدون شناخت تفاوت پيشينه‌هاي فرهنگي وموقعيت اجتماعي ـ اقتصادي گردشگران صورت مي گيرد.همچنين ممكن است به واسطة نامتوازن شدن تبادلات ميان گردشگران و مردم محل ، رفتارهاي ضد اجتماعي در جوانان بروز كند.

·        ممكن است به واسطة تفاوت زبان وعادات وسنن بين ساكنان محلي و گردشگران ، سوء تفاهمات وبرخردهايي بروز كند.

·        وبالاخره ؛ ممكن است گردشگري موجب تشديد آسيب هاي اجتماعي همچون ميگساري ، اعتياد ، بزهكاري و روسپيگري شود.هرچند پژوهش‌هاي صورت گرفته نشان مي دهد كه به ندرت گردشگري علت اساسي چنين پديده‌هايي است ولي مي تواند فرصت و زمينة گسترش آنها را فراهم آورد.

مصداق هاي عيني هر يك از آثار مثبت و منفي فرهنگي ناشي از گردشگري در مقاصد گردشگري كشور بخصوص گردشگري داخلي قابل بحث و بررسي بوده و عينيت آن چنان قابل مشاهده است كه هر گونه شك را برطرف مي كند. در اين زمينه مي توان به آثار فرهنگي گردشگري داخلي بر جوامه محلي در دو مقصد عمده گردشگري داخلي يعني گردشگري مذهبي و زيارت  و گردشگري تفريحي ÷رداخت كه نمونه ئبارز اين مقاصدغهده گردشگري شهر مشهد و سواحل درياي خزر مي باشند كه در اين زمينه نيازمند بحث و بررسي جداگانه و تفصيلي مي باشيم.